BALANGIGA BELLS

Rey Tamayo, Jr.

Sa ikalawang State of the Nation Address ni Pangulong Rodrigo Duterte, tahasan nitong sinabi na kailangang ibalik ng Estados Unidos ang tatlong Balangiga bells dahil pag-aari ito ng Pilipinas at bahagi na ng national heritage ng bansa.

 

Bagama’t aminado ang mga historian at mga politiko ng dalawang bansa na mahihirapan ang pamahalaan ng Amerika na kumbinsihin ang mga beteranong sundalo nito na tuluyang maibalik ang mga kampana sa Pilipinas. Matatandaang sinikap noon ni dating Pangulong Fidel Ramos na maibalik ang Balangiga bells at pinaboran naman ito ni US President Bill Clinton ngunit bigo pa rin dahil sa pagtutol ng mga Amerikanong sundalo.

 

Taong 1901, sa kasagsagan ng Philippine-American War — 48 American soldiers ang napatay ng umatake ang mga Filipinong gerilya at nakipaglaban sa bayan ng Balangiga sa isla ng Samar. Ang nangyaring giyera sa Balangiga ay itinuturing na ‘worst defeat’ ng US army matapos ang Battle of the Little Bighorn noong 1876.

 

Ang paglaban ng mga Filipino sa kolonyalismo ng Estados Unidos ay tanda ng katapangan laban sa mga dayuhang mananakop.

 

Muling bumalik ang tropa ng mga Amerikano sa Balangiga na may sapat na puwersa sa pangunguna ni Gen.Jacob H. Smith kung saan ipinag-utos nito na patayin lahat ang mga kalalakihan na may edad na sampung taong gulang pataas. Naging hudyat sa mga taga Balangiga ang tunong ng mga kampana na tanda na may paparating na pag-atake mula sa mga Amerikanong sundalo.

 

Ang mga pag-atake ng tropa ng Amerika ay nagresulta ng tinatayang 2000 hanggang 3000 na mga napatay at ang karamihan ay mga sibilyan at binansagan itong Balangiga masscre. Nang makontrol ng mga Amerikano ang bayan ng Balangiga, kinuha ng mga sundalo ang tatlong kampana ng Balangiga Church na tanda umano ng tagumpay ng kanilang tropa laban sa mga Filipinong gerilya.

 

Ang giyera sa bayan ng Balangiga ay nananatiling pinaka kontrobersyal na isyu sa pagitan ng Pilipinas at Estados Unidos. Maging ang mga Filipino at mga Amerikanong historyador ay nagkakasalungat sa mga records at data ng naturang labanan.

 

Para sa Amerika, ang Balangiga Bells ay simbolo na minasaker ng mga Filipinong gerilya ang tropa nila na nakabase sa Isla ng Samar ngunit para sa mga Filipinong historyador malinaw na ang mga sundalong Amerikano ang nagmasaker sa mga mamamayan ng nasabing bayan dahil sa maraming sibilyan at mga kabataan ang kanilang pinatay.

 

Sa kasalukuyan, nananatili sa kustodiya ng Estados Unidos ang tatlong Balangiga bells– ang isang kampana ay nasa base militar ng 9th Infantry Regiment sa Camp Red Cloud sa South Korea samantalang ang natitirang dalawang kampana ay nasa 11th Infantry Regiment sa F.E. Warren Air Force Base sa Cheyenne, Wyoming.

 

Mahigit 100 taon na ang nakalilipas mula ng agawin ng mga sundalong Amerikano ang mga antigo at makasaysayang Balangiga Bells na nagsilbing alaala ng isang matapang na pakikipagdigma ng mga Filipino laban sa mga dayuhang sundalo. Para sa mga Filipino lalo na sa mga taga Balangiga, ang mga naturang kampana ay bahagi na sa puso ng mga Pinoy tanda na may matatapang na mga Filipino na lumaban upang makawala sa mga mananakop at ipaglaban ang kalayaan ng bansa.